Apel 9 maja

1. Skąd pomysł „akcji pamięci”? Kto był jej inicjatorem? Dlaczego taka a nie inna data?

MARIUSZ ZAŃKO: Inicjatorem akcji „apel 9 maja” była Fundacja Pamiętamy. Jest to organizacja ubiegająca się o przywrócenie pamięci społecznej o ludziach, którzy w drugiej połowie lat 40 i na początku 50 ubiegłego stulecia podjęli walkę zbrojną w strukturach polskiego podziemia antykomunistycznego.

Data 9 maja nie jest przypadkowa. Dwa lata temu, tego samego dnia, grupa osobistości życia publicznego podjęła inicjatywę zapalenia lampek na grobach żołnierzy Armii Czerwonej. Zaiste, pięknym gestem, wyrosłym z kultury chrześcijańskiej, zbudowanym przecież na miłosierdziu, jest postawienie światełek pamięci na grobach żołnierzy obcych armii. Także tych, które przyniosły ze sobą gwałt i niewolę. Obowiązkiem jednak naszym jest to, abyśmy przede wszystkim pamiętali o rodakach, którzy stali się ofiarami nieludzkich systemów totalitarnych XX wieku.

2. Jaka jest przewodnia idea zapalania zniczy? Do kogo jest skierowana?

MARIUSZ ZAŃKO: W dniach 8 i 9 maja 1945 r. cała Europa świętowała, a Polscy żołnierze nadal ginęli.  Zapalenie zniczy tego dnia ma być symbolem, że pamięć nie zginęła, ma być momentem w którym w sposób szczególny należy się cześć tym Polakom, którzy „złożyli ofiarę z życia na ołtarzu wolności”. Dla nas młodego pokolenia prawdziwymi bohaterami są żołnierze polskiego podziemia niepodległościowego, partyzanci polegli w bojach z Sowietami oraz Żołnierze Wyklęci, którzy stawiali opór komunistom do początku lat 50 ubiegłego stulecia. Ludzie, którzy poświęcili na ołtarzu wolności swoje plany życiowe, ciepło domowych ognisk, ambicje zawodowe, wreszcie życie, czyli wszystko to co w wymiarze doczesnym, w perspektywie – tu i teraz – jest człowiekowi najdroższe; którzy w czasach systemów totalitarnych, kiedy za czynne wystąpienie w obronie wartości wysokich, jak wolność i niepodległość, płaciło się życiem, dali z siebie wszystko. Inicjatywa ta ma również ożywić debatę publiczną dotyczącą powojennej historii Polski. Ma być również odpowiedzią na pytanie czy dzień 9 maja 1945 dla Polski był rzeczywiście „Dniem Zwycięstwa”, czy raczej końcem nadziei na odzyskanie niepodległości i odrodzenie się wolnej Polski.

3. Jak ocenia Pan tegoroczną akcję z 9 maja? Czy można mówić o sukcesie?

MARIUSZ ZAŃKO: Nasze działania podejmujemy już drugi rok, kontynuacja jest pewnym sukcesem. Znicze zapłonęły m. in. pod pomnikami w Zbereżu, Woli Uhruskiej, Macoszynie, jak również pod pomnikiem żołnierzy oddziału partyzanckiego Obwodu WiN Włodawa, dowodzonego przez por. Leona Taraszkiewicza „Jastrzębia” i jego brata ppor. Edwarda Taraszkiewicza „Żelaznego” we Włodawie. Cieszę się, że w tym roku do akcji włączyli się włodawscy harcerze.  Na pewno są tereny, które pominęliśmy ze względu na trudności w dotarciu do wszystkich miejsc pamięci, ale za rok postaramy się poszerzyć obszar działania.  Kombatanci AK i WiN, którzy na pytanie, dlaczego podjęli trud walki odpowiadają, iż tak trzeba było. Dlatego my, jako młode pokolenie musimy teraz podejmować działania, aby pamięć o nich nigdy nie zginęła, bo tak trzeba.